Kancelaria Radców Prawnych Górski&Szetela

I. Rozstrzygnięcia dotyczące form wsparcia, od których przysługuje odwołanie.

a) Świadczenie postojowe dla osób zatrudnionych na umowy cywilnoprawne.

Zgodnie z art. 15zq ustawy z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (Dz.U. z 2020 poz.374), dalej: „Ustawa antykryzysowa” świadczenie postojowe przysługuje osobie prowadzącej pozarolniczą działalność gospodarczą oraz wykonującej umowę agencyjną, umowę zlecenia, inną umowę o świadczenie usług, do której stosuje się przepisy dotyczące zlecenia albo umowę o dzieło, jeżeli nie podlega ubezpieczeniom społecznym z innego tytułu oraz spełni pozostałe przesłanki wskazane w Ustawie antykryzysowej.

Ustalenie prawa do świadczenia postojowego następuje na wniosek osoby zainteresowanej, który składany jest do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych na zasadach wskazanych w art. 15 zs Ustawy antykryzysowej.

Jak stanowi art. 15 zv powyższej ustawy, odmowa prawa do świadczenia postojowego następuje w formie decyzji. Od decyzji odmownej przysługuje odwołanie do właściwego sądu w terminie i według zasad określonych w przepisach ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. z 2019 r. poz. 1460, z późn. zm.) dla postępowań w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych.

O ile możliwość odwołania od niekorzystnej decyzji została przewidziana w Ustawie antykryzysowej, o tyle praktyczna realizacja tego uprawnienia może napotykać na niemałe trudności. Odwołanie od decyzji należy bowiem złożyć do właściwego sądu powszechnego, za pośrednictwem organu, który wydał kwestionowaną decyzję. Nie ulega wątpliwości, że sytuacja związana z epidemią koronawirusa spowodowała ograniczenia pracy zarówno przedsiębiorców, jak i organów administracji oraz wymiaru sprawiedliwości. Z tego względu rozważając zasadność wnoszenia odwołania od decyzji należy mieć na uwadze, iż zapoznanie się z argumentami przedstawionymi w treści odwołania i wydanie rozstrzygnięcia czy to w wyniku samokontroli organu, czy tez po przeprowadzeniu postępowania sądowego, może potrwać znacznie dłużej niż w warunkach sprzed epidemii, co może oznaczać, że niezależnie od tego czy przedsiębiorca zdecyduje się odwoływać od niekorzystnej decyzji czy też nie, zmuszony będzie pozyskać środki na bieżące funkcjonowanie z innych źródeł.

b)  Zwolnienie ze składek ZUS.

Podobnie wygląda sytuacja w przypadku ubiegania się o zwolnienie ze składek. Zgodnie z art. 31 zo Ustawy antykryzysowej - płatnicy składek na ubezpieczenia społeczne i  ubezpieczenia zdrowotne spełniający kryteria podmiotowo-przedmiotowe, zostali zwolnieni z obowiązku opłacenia nieopłaconych należności z tytułu składek na obowiązkowe ubezpieczenie emerytalne, rentowe oraz wypadkowe, dobrowolne ubezpieczenie chorobowe, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy i Fundusz Solidarnościowy za okres od 1 marca do 31 maja 2020 roku.

W świetle art. 31zp Ustawy antykryzysowej, aby uzyskać zwolnienie z opłacania należności z tytułu składek, płatnik powinien skierować do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych stosowany wniosek. Co istotne, wniosek ten należy złożyć do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych nie później niż do dnia 30 czerwca 2020 r.

W tym przypadku różnica polega na trybie wzruszenia decyzji, a także kontroli sądowoadministracyjnej wydanej decyzji dokonywanej nie przez sąd powszechny, a sąd administracyjny. Stosownie bowiem do treści art. 31zq ust. 7 i 8 Ustawy antykryzysowej w przypadku jeżeli płatnikowi odmówiono zwolnienia z obowiązku opłacania należności z tytułu składek, Zakład Ubezpieczeń Społecznych wydaje decyzję, od której płatnikowi przysługuje prawo do wniesienia wniosku do Prezesa Zakładu o ponowne rozpatrzenie sprawy na zasadach dotyczących decyzji wydanej w pierwszej instancji przez Ministra.

c)  Subwencje finansowe dla mikro oraz małych i średnich przedsiębiorców.

W ramach tzw. Tarczy Finansowej, przedsiębiorcy posiadający status mikro oraz małych i średnich przedsiębiorców mogą ubiegać się o przyznanie częściowo bezzwrotnych niskooprocentowanych subwencji finansowych na pokrycie kosztów prowadzonej działalności gospodarczej, których wypłata powierzona została Polskiemu Funduszowi Rozwoju. Przedsiębiorca zainteresowany skorzystaniem z tej formy pomocy może wnioskować o jej udzielenie wyłącznie poprzez bankowość elektroniczną wybranego banku, uzupełniają specjalnie przygotowany dla tego programu formularz aplikacyjny. W wyniku weryfikacji danych wskazanych przed przedsiębiorcę Polski Fundusz Rozwoju może podjąć decyzję o przyznaniu całej kwoty subwencji o jaką wnioskował przedsiębiorca, części z niej, bądź decyzji negatywnej, w oparciu o którą odmówi zainteresowanemu przyznania wsparcia. I to właśnie rodzaj zapadłej decyzji warunkuje drogę i możliwości odwołania.

W przypadku podjęcia przez Polski Fundusz Rozwoju decyzji o wypłacie subwencji w wysokości niższej niż wnioskowana, przedsiębiorca uprawiony jest do złożenia odwołania od tejże decyzji, ubiegając się o wypłatę dodatkowej kwoty subwencji stanowiącej różnicę między kwotą o jaką ubiegał się, a kwotą jaką otrzymał. W tym wypadku należy jednak pamiętać, że proces weryfikacji danych stanowiących podstawę odwołania odbywa się w takim samym trybie jak proces rozpoznania samego wniosku (m.in. pozyskanie informacji z ZUS czy urzędów skarbowych) zatem istnieje prawdopodobieństwo, że jeżeli organy te nie dokonały poprawy/aktualizacji danych, co do których zgłaszali Państwo taką potrzebę, ponowna weryfikacja tych samych danych może doprowadzić do ustaleń tożsamych z pierwotnymi.

Po drugie należy mieć na uwadze, że przedsiębiorca może złożyć jedynie dwa odwołania od pierwotnej decyzji, przy czym możliwość złożenia drugiego odwołania przysługuje wyłącznie temu przedsiębiorcy, któremu, dotychczas nie została wypłacona łącznie pełna pierwotnie wnioskowana kwota subwencji. Odwołanie od niesatysfakcjonującej decyzji w przedmiocie dofinansowania można złożyć od dnia 11 maja 2020 r., jednak nie później niż w terminie dwóch miesięcy od daty zawarcia umowy o przyznanie subwencji. Odwołanie wnosi się do tego samego banku, w którym przedsiębiorca wnioskował o przyznanie wsparcia finansowego.

Z kolei w przypadku decyzji o odmowie przyznania całej kwoty subwencji finansowej o jaką wnioskował odwołanie nie przysługuje. W takim przypadku przedsiębiorca winien złożyć ponowny wniosek o przyznanie subwencji finansowej, który weryfikowany zostanie w tej samej procedurze jak wniosek pierwotny. W tym przypadku także należy zadbać zatem o uprzednie wyjaśnienie z odpowiednimi instytucjami ewentualnych rozbieżności danych w rejestrach tych instytucji, ze stanem deklarowanym w ponownym wniosku.

II. Rozstrzygnięcia dotyczące form wsparcia, od których nie przysługuje odwołanie.

Analiza przepisów ustaw wprowadzonych w celu zapobieżenia skutkom epidemii, prowadzi do generalnego wniosku, że w zdecydowanej większości przypadków, nie umożliwiają one przedsiębiorcom odwołanie się od negatywnego rozstrzygnięcia.

Dla przykładu, ustawa antykryzysowa, w art. 15 zzb, 15 zzc i 15 zzd przewiduje możliwość ubiegania się przez przedsiębiorców o pozyskanie odpowiednio: (i) dofinansowania części kosztów wynagrodzeń pracowników i współpracowników oraz należnych od tych wynagrodzeń składek na ubezpieczenia społeczne w przypadku spadku obrotów gospodarczych, (ii) dofinansowania części kosztów prowadzenia działalności gospodarczej przez przedsiębiorcę niezatrudniającego pracowników oraz (iii) pożyczki na pokrycie bieżących kosztów prowadzania działalności gospodarczej. Świadczenia w ramach tych form wsparcia wypłacane są na podstawie umowy zawieranej starostą. Ponadto ustawa przewiduje w art. 15g świadczenia na rzecz ochrony miejsc pracy – dofinansowanie do wynagrodzenia pracowników objętych przestojem ekonomicznym albo obniżonym wymiarem czasu pracy oraz składek na ubezpieczenia społeczne od przyznanych świadczeń. W tym przypadku, świadczenia wypłacane są na podstawie umowy zawartej z dyrektorem właściwego Wojewódzkiego urzędu pracy. 

W odróżnieniu od rozstrzygnięć organu opisanych w punktach powyższej, w przypadku dofinansowań otrzymywanych w oparciu o postanowienia umowy ze starostą czy dyrektorem wojewódzkiego urzędu pracy, Ustawa antykryzysowa nie przewiduje możliwości wniesienia odwołania. Po pierwsze wynika to z faktu, iż starosta czy dyrektor wojewódzkiego urzędu pracy, po rozpoznaniu wniosku nie wydaje decyzji administracyjnej, a więc brak jest aktu administracyjnego, od którego możliwe byłoby odwołanie na zasadach określonych ustawie z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego bądź ustawach szczególnych. Po drugie z art. 31q ust. 1 Ustawy antykryzysowej wynika, że koszty, o których mowa w art. 15zzb oraz art. 15zzc-15zze Ustawy antykryzysowej finansowane są z Funduszu Pracy, w ramach ustalonych przez ministra właściwego do spraw pracy na rok 2020 dla samorządów powiatów kwot środków (limitów) Funduszu Pracy na finansowanie programów na rzecz promocji zatrudnienia, łagodzenia skutków bezrobocia i aktywizacji zawodowej. Powyższe oznacza, że możliwość zawarcia wskazanych wyżej umów o dofinansowanie, których stroną jest starosta, warunkowana jest dostępnością środków z których przyznawane jest dofinansowanie.  Wniesienie odwołania w przypadku wyczerpania środków, nie zmieniłoby zatem w jakikolwiek sposób sytuacji przedsiębiorcy. Jakkolwiek z jednej strony brak możliwości wzruszenia negatywnego rozstrzygnięcia dotyczącego wsparcia antykryzysowego w niektórych przypadkach może komplikować prawną i ekonomiczną sytuację przedsiębiorcy, nie sposób nie docenić pewnego wynikającego z tego aspektu praktycznego, polegającego na możliwość uzupełnienia wniosków niejako na bieżąco – w odpowiedzi na sugestie i wezwania organów.  

W przypadku gdyby byli Państwo zainteresowani szczegółami dotyczącymi możliwości, trybu i terminów odwołania się od negatywnych dla Państwa rozstrzygnięć, bądź mają Państwo zamiar wnioskować o udzielenie wparcia związanego z przeciwdziałaniem skutkom epidemii, zapraszamy do kontaktu oraz śledzenia kolejnych artykułów zamieszczanych na stronie internetowej kancelarii.