Kancelaria Radców Prawnych Górski&Szetela

Kwestię umowy użyczenia reguluje ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. (Dz.U. Nr 16, poz. 93) Kodeks cywilny w art. 710 k.c. Użyczenie jest umową, na podstawie której użyczający zobowiązuje się zezwolić biorącemu – przez czas oznaczony lub nieoznaczony – na bezpłatne używanie rzeczy. Najczęściej w praktyce chodzi o bezinteresowną pomoc udzieloną osobom bliskim lub znajomym np. użyczenie samochodu, lokalu, nieruchomości bądź gruntów. Warto nadmienić, że przedmiotem użyczenia nie mogą być pieniądze jako środek płatniczy. W takiej sytuacji będziemy mieć do czynienia z umową pożyczki, a nie omawianą umową użyczenia. Co istotne, umowa użyczenia może być zawarta w dowolnej formie.

Cechy umowy użyczenia:

• jest umową zobowiązującą, niewzajemną,
• należy do umów jednostronnie zobowiązujących,
• jest umową realną, zatem dochodzi do skutku przez porozumienie stron połączone z wydaniem rzeczy biorącemu.

Jakie podstawowe elementy powinna zawierać umowa użyczenia?

• oznaczenie stron umowy (imię, nazwisko, nazwa firmy, adres zarówno biorącego w użyczenia, jak i użyczającego),
• wskazanie przedmiotu użyczenia  (nazwa i podstawowe informacje, a ponadto wiadomości o cechach charakterystycznych użyczonej rzeczy),
• określenie czasu trwania umowy  (data rozpoczęcia i zakończenia obowiązywania umowy),
• wyszczególnienie obowiązków biorącego w użyczenie,
• określenie sposóbu używania, kosztów utrzymania oraz pobierania pożytków z rzeczy.

Jeżeli umowa nie określa sposobu używania rzeczy, biorący może rzeczy używać w sposób odpowiadający jej właściwościom i przeznaczeniu.

Warto dodać, że bez zgody użyczającego biorący nie może oddać rzeczy użyczonej osobie trzeciej do używania.

Następna kwestią są koszty utrzymania rzeczy oddanej do używania.Biorący ponosi zwykłe koszty utrzymania rzeczy użyczonej. W sytuacji, gdy poczynił on inne wydatki lub nakłady na rzecz, stosuje się odpowiednio przepisy o prowadzeniu cudzych spraw bez zlecenia. Jeśli chodzi o pożytki z rzeczy, to umowa użyczenia nie upoważnia biorącego do ich pobierania. Jednakże, jak się wynika z regulacji ustawowej, wyjątkowo biorącemu może przysługiwać uprawnienie do pobierania pożytków cywilnych np. gdy za zgodą użyczającego oddał przedmiot użyczenia w najem kolejnej osobie. Umowa o nieodpłatne używanie rzeczy i pobieranie z niej pożytków nie może być także uznana za umowę dzierżawy, która jest umową odpłatną.

Jaka jest różnica pomiędzy użyczeniem a darowizną ?

Nieodpłatny charakter użyczenia zbliża tę umowę do darowizny. Użyczający nie dokonuje wszakże, odmiennie niż darczyńca, przysporzenia kosztem swojego majątku, jako że rzecz użyczona – oznaczona co do tożsamości – pozostaje w jego majątku.

Przypadkowa utrata rzeczy i sposoby zakończenia umowy.

Biorący do używania jest  odpowiedzialny za przypadkową utratę lub uszkodzenie rzecz, jeżeli jej używa w sposób sprzeczny z umową albo z właściwościami lub z przeznaczeniem rzeczy, albo gdy nie będąc do tego uprawniony przez umowę ani zmuszony przez okoliczności, powierza rzecz innej osobie, a rzecz nie uległaby utracie lub uszkodzeniu, gdyby jej używał w sposób właściwy albo gdyby ją zachował u siebie. Warto nadmienić, że w sytuacji gdy kilka osób wspólnie wzięło rzecz do używania, ich odpowiedzialność jest solidarna.

Zwrot rzeczy oraz  termin przedawnienia roszczeń.

Po zakończeniu użyczenia biorący do używania obowiązany jest zwrócić użyczającemu rzecz w stanie niepogorszonym, jednakże biorący nie ponosi odpowiedzialności za zużycie rzeczy będące następstwem prawidłowego używania. Termin, w którym można żądać naprawienia szkody za uszkodzenie lub pogorszenie rzecz, przedawnia się z upływem roku od dnia zwrotu rzeczy. Taki sam termin znajdzie zastosowanie w sytuacji zwrotów nakładów na rzecz oraz naprawienie szkody poniesionej wskutek wad rzeczy.