Kancelaria Radców Prawnych Górski&Szetela

Czym jest grupa spółek?

Zgodnie z art. 4 §1 ust. 51  Kodeksu spółek handlowych; grupa spółek to spółka dominująca i spółka albo spółki zależne, będące spółkami kapitałowymi, kierujące się zgodnie z uchwałą o uczestnictwie w grupie spółek wspólną strategią w celu realizacji wspólnego interesu (interes grupy spółek), uzasadniającą sprawowanie przez spółkę dominującą jednolitego kierownictwa nad spółką zależną albo spółkami zależnymi.

Z definicji tej wynika, że grupę spółek mogą stworzyć co najmniej dwie spółki kapitałowe, tj. z ograniczoną odpowiedzialnością, proste spółki akcyjne lub spółki akcyjne.

Jak powstaje grupa spółek?

Utworzenie to następuje poprzez powzięcie uchwały o uczestnictwie w grupie spółek przez walne zgromadzenie lub przez zgromadzenie wspólników spółki zależnej. Uchwała powinna zapaść większością ¾ głosów i jej koniecznym elementem jest wskazanie spółki dominującej.

Fakt zawiązania i uczestnictwa grupy spółek podlega obowiązkowemu zgłoszeniu do KRS. Jest on ujawniany zarówno przez spółkę dominującą, jak i spółki zależne.

W praktyce często zdarza się, że struktury holdingowe tworzą również spółki mające siedzibę za granicą. Spółki zagraniczne pełnią najczęściej funkcję spółek dominujących. W takiej sytuacji, oczywiście wystarczy ujawnienie faktu uczestnictwa w grupie spółek w rejestrze spółki zależnej, ponieważ spółki zagraniczne nie są wpisane w KRS.

Jakie są mechanizmy dotyczące grupy spółek?

• Wiążące polecenia.

Spółka dominująca posiada szereg instrumentów, aby wpływać na spółki zależne należące do grupy spółek. Jednym z nich jest możliwość wydawania spółkom zależnym tzw. wiążące polecenia.

Wiążące polecenie może dotyczyć prowadzenia spraw spółki, czyli w praktyce podejmowania wszystkich decyzji biznesowych.

Swoboda spółki dominującej jest jednak w pewnym stopniu ograniczona. Co ważne, wydanie wiążącego polecenia musi być uzasadnione z punktu widzenia interesu całej grupy spółek. Wskazanie tego interesu jest zresztą jednym z obowiązkowych elementów wiążącego polecenia.

Co więcej, polecenie staje się faktycznie wiążące dla spółki zależnej dopiero gdy jej zarząd podejmie uchwałę o wykonaniu wiążącego polecenia. W niektórych przypadkach zarząd może także podjąć uchwałę o odmowie wykonania wiążącego polecenia, np. jeżeli jego wykonanie doprowadziłoby do niewypłacalności albo zagrożenia niewypłacalnością tej spółki. Uprawnienie to wynika z art. 214 §1 KSH.

Szerzej o kwestii wiążących poleceń, w tym w szczególności odpowiedzialności odszkodowawczej za szkodę jego wykonania pisaliśmy w czerwcu 2022 r.: https://www.apogado.pl/zmiany-w-prawie-holdingowym-naprawienie-szkody-wyrzadzonej-wiazacym-poleceniem

•  Uprawnienia rady nadzorczej spółki dominującej.

Co do zasady, zadaniem rady nadzorczej spółki dominującej jest czuwanie nad realizacją interesu grupy spółek przez spółki zależne lub spółkę zależną. Jest to rozwiązanie, które może ulec modyfikacjom na mocy statutów lub umów spółek uczestniczących w grupie spółek.

W celu realizacji tego zadania rada nadzorcza spółki dominującej może żądać od zarządu spółki zależnej udostępnienia ksiąg i dokumentów spółki zależnej oraz udzielenia informacji, które są radzie nadzorczej niezbędne do sprawowania nadzoru.

Należy zwrócić uwagę na fakt, że nie w każdej spółce dominującej występuje taki organ jak rada nadzorcza. Przykładowo w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością czy prostej spółce akcyjnej jest to organ nieobowiązkowy. W sytuacji, gdy spółka dominująca nie ustanowiła rady nadzorczej – opisane wyżej zadania realizuje zarząd spółki dominującej.

• Procedura przymusowego wykupu akcji spółki zależnej.

Walne zgromadzenie lub zgromadzenie wspólników spółki zależnej może powziąć uchwałę o przymusowym wykupie akcji lub udziałów, które należą do akcjonariuszy lub wspólników mniejszościowych mających nie więcej niż 10% kapitału zakładowego. W takiej sytuacji wykupu tych akcji dokonuje spółka dominująca.

Procedura ta może również odbyć się z inicjatywy akcjonariuszy lub wspólników mniejszościowych. Mogą oni żądać podjęcia przez walne zgromadzenie lub zgromadzenie wspólników powzięcia uchwały w sprawie dokonania przymusowego wykupu akcji.

W przypadku pytań dotyczących tego lub innych zagadnień zapraszamy Państwa do kontaktu z naszą Kancelarią pod adresem e-mail: kancelaria@apogado.pl