Kancelaria Radców Prawnych Górski&Szetela

 Czym zatem jest kwalifikowane prawo własności intelektualnej (tzw. kwalifikowane IP) ?

Kwalifikowane prawo własności intelektualnej na potrzeby preferencji podatkowej IP BOX musi spełniać łącznie trzy warunki:

1. należy do katalogu praw własności intelektualnej wymienionego w art. 30ca  ust. 2 ustawy o PIT lub odpowiednio art. 24d ust. 2 ustawy o PIT;

2. podlega ochronie prawnej na podstawie przepisów odrębnych ustaw lub ratyfikowanych umów międzynarodowych, których stroną jest Rzeczpospolita Polska, oraz innych umów międzynarodowych, których stroną jest Unia Europejska;

3. został wytworzony, rozwinięty lub ulepszony przez podatnika w ramach prowadzonej przez niego działalności badawczo-rozwojowej.

Poniżej przedstawimy Państwu najważniejsze informacje dotyczące każdego ze wskazanych wyżej warunków.

Ad. 1 – Kwalifikowane IP jako szczególny rodzaj prawa własności intelektualnej.

Kwalifikowane prawo własności intelektualnej, to prawo własności intelektualnej zaliczane do zamkniętego katalogu praw, które tworzą:

• patent,
• prawo ochronne na wzór użytkowy,
• prawo z rejestracji wzoru przemysłowego,
• prawo z rejestracji topografii układu scalonego,
• dodatkowe prawo ochronne dla patentu na produkt leczniczy lub produkt ochrony roślin,
• prawo z rejestracji produktu leczniczego i produktu leczniczego weterynaryjnego dopuszczonych do obrotu,
• wyłączne prawo, o którym mowa w ustawie z dnia 26 czerwca 2003 r. o ochronie prawnej odmian roślin (Dz.U. z 2018 r. poz. 432),
• autorskie prawo do programu komputerowego

Dodatkowo, aby wskazane wyżej prawa własności intelektualnej, zostały uznane za kwalifikowane IP spełniać muszą obligatoryjnie także przesłanki opisane szerzej w ad. 2 i ad. 3 niniejszego artykułu. Dopiero łączne zaistnienie takich warunków pozwala ustalić kwalifikowane IP.

Przepisy prawa podatkowego nie wprowadzają odrębnych definicji każdego z wymienionych praw własności intelektualnej. W tym zakresie ustawodawca odsyła do ustaw szczególnych – m.in. do ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Dz.U. z 2019 r. poz. 1231) oraz ustawy z dnia 30 czerwca 2000 r. Prawo własności przemysłowej (Dz.U. z 2020 r. poz. 286). Pamiętać należy jednak, że niekiedy regulacja ustawowa jest niezwykle lakoniczna, np. w przypadku autorskiego prawa do programu komputerowego, co wymusza konieczność sięgnięcia do wykształconego w tej materii orzecznictwa, poglądów przedstawicieli doktryny, a także wydanych przez Ministerstwo Finansów Objaśnień podatkowych z dnia 15 lipca 2019 r. dotyczących preferencyjnego opodatkowania dochodów wytwarzanych przez prawa własności intelektualnej – IP BOX (dalej: Objaśnienia).

Podkreślenia wymaga, że wśród wyżej wskazanych praw własności intelektualnej, większość stanowią te, które podlegają kontroli merytorycznej w procesie rejestracji lub zgłoszenia przed Urzędem Patentowym, co oznacza, że uzyskanie przewidzianej dla nich ochrony prawnej wymaga wydania właściwej decyzji. Jedynie prawo do rejestracji topografii układu scalonego oraz autorskie prawo do programu komputerowego podlega ochronie z mocy prawa po spełnieniu przesłanek uzyskania odpowiednich praw ochronnych, bez konieczności następczej kontroli merytorycznej Urzędu Patentowego.

Ad. 2 – Kwalifikowane IP jako przedmiot ochrony prawnej.

Powyżej wskazane zostały dwie najważniejsze ustawy polskiego porządku prawnego, którego określają zasady przyznawania ochrony prawnej poszczególnym kategoriom kwalifikowanych praw własności intelektualnej – są to ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych oraz prawo własności przemysłowej. Wśród pozostałych regulacji wskazać należy m. in. ustawę z dnia 26 czerwca 2003 r. o ochronie prawnej odmian roślin (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 432), a także ustawę z dnia 6 września 2001 r. – Prawo farmaceutyczne (Dz.U. z 2019 r. poz. 499). Ponadto pamiętać należy, iż podatnik może powołać się na prawo ochronne przyznane w innym państwie, jeżeli wynika to z ratyfikowanych przez Polskę umów międzynarodowych oraz umów międzynarodowych, których stroną jest Unia Europejska, a także bezpośrednio obowiązujących w Polsce rozporządzeń unijnych.

Na potrzeby ustalenia preferencji IP BOX ochrona prawna obejmująca kwalifikowane IP rozpoczyna się od daty wskazanej przez organ, od którego decyzji uzależnione jest uzyskanie prawa ochronnego, zaś w przypadku kwalifikowanych IP, które nie wymagają kontroli merytorycznej w ramach rejestracji czy zgłoszenia przed Urzędem Patentowym – od momentu, w którym podatnik spełnił warunki formalne do nabycia ochrony prawnej.

Ad. 3 – Kwalifikowane IP jako element działalności badawczo – rozwojowej.

Aby prawo własności intelektualnej mogło zostać uznane za kwalifikowane IP musi zostać wytworzone, rozwinięte lub ulepszone w ramach prowadzonej działalności badawczo - rozwojowej podatnika. Nie tylko zatem rezultat, w postaci prawa własności intelektualnej podlegającego ochronie, definiuje kwalifikowane IP – musi ono powstać w ramach działalności badawczo – rozwojowej.

O ile stosunkowo łatwo ustalić można znaczenie pojęcia „wytworzone” tj. stworzone od podstaw, a także określenia „rozwinięte” lub „ulepszone” rozumiane jako rozbudowane względem pierwotnej wersji, a tyle zdefiniowanie „działalności badawczo - rozwojowej” wymaga zapoznania się z innymi przepisami ustaw podatkowych.

Zarówno ustawa o PIT, jak i ustawa o CIT za działalność badawczo – rozwojową nakazują uznawać „badania naukowe lub prace rozwojowe, podejmowane w sposób systematyczny w celu zwiększenia zasobów wiedzy oraz wykorzystania zasobów wiedzy do tworzenia nowych zastosowań.”  

W celu prawidłowego ustalenia czym są badania naukowe, a czym prace rozwojowe konieczne jest odesłanie do kolejnych definicji ustawowych – tym zarazem wynikających z ustawy z dnia 20 lipca 2018 r. Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce (t.j. Dz. U. z 2020 r. poz. 85). Lektura tychże przepisów prowadzi do wniosku, iż badania naukowe to, w dużym uproszczeniu, działania nakierowane na zdobycie nowej wiedzy, zaś prace rozwojowe koncentrują się na wykorzystywaniu dostępnej wiedzy do ulepszania istniejących rozwiązań, bądź tworzenia nowych mechanizmów.

Zarówno badania naukowe, jak i prace rozwojowe, muszą spełniać dodatkowo kryterium „twórczości” – konieczne jest aby powstały w ich wyniku wytwór intelektu odróżniał się w jakimkolwiek stopniu od innych rezultatów takich działań. Nadto wymagane jest aby badania naukowe lub prace rozwojowe prowadzone były w sposób „systematyczny”, a zatem regularny, staranny, uporządkowany i zaplanowany. Istotny jest także cel, w jakim podatnik prowadzi tę twórczą i staranną aktywność – rezultat tej działalności powinien zmierzać do zwiększenia zasobów wiedzy oraz wykorzystania jej do tworzenia nowych zastosowań – co ważne, wystarczające jest aby rozwiązania te były wykorzystywane w obrębie jednego przedsiębiorstwa. Jak wskazano wprost w Objaśnieniach, w celu sklasyfikowania aktywności podatnika jako działalności badawczo – rozwojowej wymagane jest kumulatywne zaistnienie kryterium twórczości, systematyczności oraz zwiększenia zasobów wiedzy oraz wykorzystania zasobów wiedzy do tworzenia nowych zastosowań.

Celem zobrazowania mechanizmu, który pozwala na ustalenie czy wytwór podejmowanej przez przedsiębiorcę działalności jest kwalifikowanym prawem własności intelektualnej, a tym samym otwiera możliwość do skorzystania z preferencji podatkowej IP BOX, poniżej prezentujemy zaczerpnięty z Objaśnień przykład stanu faktycznego:

„Podatnik prowadzi działalność w branży IT. Informatycy z biura badawczo - rozwojowego podatnika opracowali autorski program komputerowy, który stanowi przejaw działalności twórczej o indywidualnym charakterze. Program komputerowy wspomaga obsługę administracyjną i księgową działów wewnętrznych biur, szpitali, czy też przychodni. Opracowany przez informatyków podatnika program komputerowy zgodnie z art. 74 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych korzysta z ochrony prawnej. Prawa majątkowe związane z opracowanym programem komputerowym stworzonym przez jego twórców przysługują podatnikowi. Podatnik dochody uzyskane w ramach sprzedaży licencji do autorskiego programu komputerowego może objąć 5% stawką podatkową w ramach preferencji IP Box.”

W kolejnych artykułach z serii przedstawimy Państwu m.in. zasady ustalania kwalifikowanego dochodu z kwalifikowanego prawa własności intelektualnej. Zapraszamy do śledzenia profilu Kancelarii na Facebooku oraz naszej strony internetowej!