Kancelaria Radców Prawnych Górski&Szetela

Przez transakcję handlową – w myśl Ustawy – rozumie się umowę, której przedmiotem jest odpłatna dostawa towaru lub odpłatne świadczenie usługi, jeżeli strony, zawierają ją w związku z wykonywaną działalnością. W Ustawie nie wyjaśniono, czym dokładnie jest dostawa towaru lub świadczenie usługi, jednakże:

• w przypadku towaru przyjąć należy, iż może być nim każda rzecz (ruchoma lub nieruchoma), energia, jak również inne dobra niematerialne (np. prawa),
• usługą w rozumieniu niniejszej Ustawy będzie każde wykonywanie czynności dla innego podmiotu.

Warto pamiętać, iż zarówno umowa o świadczenie usług, jak i dostawa towarów muszą być odpłatne. Umowa jest odpłatna, jeśli każda strona umowy uzyskuje określoną korzyść majątkową. W realiach ustawy usługodawca lub dostawca w zamian za świadczone usługi lub dostarczane towary otrzymuje świadczenie pieniężne.

Przepisy Ustawy stosuje się do transakcji handlowych, których wyłącznymi stronami są:

• przedsiębiorcy w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców (Dz. U. z 2019 r. poz. 1292 i 1495 oraz z 2020 r. poz. 424);
• podmioty prowadzące działalność, o której mowa w art. 6 ust. 1 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców;
• podmioty, o których mowa w art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. - Prawo zamówień publicznych (Dz. U. z 2019 r. poz. 1843);
• osoby wykonujące wolny zawód;
• oddziały i przedstawicielstwa przedsiębiorców zagranicznych;
• przedsiębiorcy z państw członkowskich Unii Europejskiej, państw członkowskich Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) - stron umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym lub Konfederacji Szwajcarskiej.

ODSETKI USTAWOWE ZA OPÓŹNIENIE W TRANSAKCJACH HANDLOWYCH:

Zgodnie z art. 4 ust. 3 Ustawy, odsetki ustawowe za opóźnienie w transakcjach handlowych oznaczają:

• w przypadku transakcji handlowych, w których dłużnikiem jest podmiot publiczny będący podmiotem leczniczym – odsetki w wysokości równej sumie stopy referencyjnej Narodowego Banku Polskiego i ośmiu punktów procentowych (obecnie 9,5% w skali roku);
• w przypadku transakcji handlowych, w których dłużnikiem nie jest podmiot publiczny będący podmiotem leczniczym – odsetki w wysokości równej sumie stopy referencyjnej Narodowego Banku Polskiego i dziesięciu punktów procentowych (obecnie 11,5% w skali roku).

W transakcjach handlowych, z wyłączeniem transakcji, w których dłużnikiem jest podmiot publiczny, wierzycielowi, bez wezwania, przysługują odsetki ustawowe za opóźnienie w transakcjach handlowych, chyba że strony uzgodniły wyższe odsetki, za okres od dnia wymagalności świadczenia pieniężnego do dnia zapłaty, jeżeli są spełnione łącznie następujące warunki:

• wierzyciel spełnił swoje świadczenie;
• wierzyciel nie otrzymał zapłaty w terminie określonym w umowie;
• termin zapłaty określony w umowie nie może przekraczać 60 dni, liczonych od dnia doręczenia dłużnikowi faktury lub rachunku, potwierdzających dostawę towaru lub wykonanie usługi, chyba że strony w umowie wyraźnie ustalą inaczej i pod warunkiem, że ustalenie to nie jest rażąco nieuczciwe wobec wierzyciela.

W transakcjach handlowych, w których dłużnikiem jest podmiot publiczny, wierzycielowi, bez wezwania, przysługują odsetki ustawowe za opóźnienie w transakcjach handlowych, za okres od dnia wymagalności świadczenia pieniężnego do dnia zapłaty, jeżeli są spełnione łącznie następujące warunki:

• wierzyciel spełnił swoje świadczenie;
• wierzyciel nie otrzymał zapłaty w terminie określonym w umowie;
• termin zapłaty określony w umowie nie może przekraczać 30 dni, liczonych od dnia doręczenia dłużnikowi faktury lub rachunku, potwierdzających dostawę towaru lub wykonanie usługi, a w transakcjach handlowych, w których dłużnikiem jest podmiot publiczny będący podmiotem leczniczym, termin ten nie może przekraczać 60 dni. W przypadku, gdy strony ustalą harmonogram spełnienia świadczenia pieniężnego w częściach, termin ten stosuje się do zapłaty każdej części świadczenia pieniężnego.

REKOMPENSATA ZA KOSZTY ODZYSKIWANIA NALEŻNOŚCI:

Ważnym uprawnieniem wynikającym z Ustawy jest również możliwość zwrotu kosztów odzyskiwania należności. Wierzycielowi, od dnia nabycia uprawnienia do odsetek, przysługuje od dłużnika, bez wezwania, rekompensata za koszty odzyskiwania należności, stanowiąca równowartość kwoty:

• 40 euro, gdy wartość świadczenia pieniężnego nie przekracza 5 000,00 zł;
• 70 euro, gdy wartość świadczenia pieniężnego jest wyższa niż 5 000,00 zł, ale niższa niż 50 000,00 zł;
• 100 euro – gdy wartość świadczenia pieniężnego jest równa lub wyższa od 50 000,00 zł.

Równowartość kwoty rekompensaty jest ustalana przy zastosowaniu średniego kursu euro ogłoszonego przez Narodowy Bank Polski ostatniego dnia roboczego miesiąca poprzedzającego miesiąc, w którym świadczenie pieniężne stało się wymagalne. Oprócz tej kwoty, wierzycielowi przysługuje również zwrot, w uzasadnionej wysokości, poniesionych kosztów odzyskiwania należności przewyższających tę kwotę.

Uprawnienie do powyższej kwoty, przysługuje od transakcji handlowej, jednakże strony mogą ustalić w umowie harmonogram spełnienia świadczenia pieniężnego w częściach, pod warunkiem, że ustalenie takie nie jest rażąco nieuczciwe wobec wierzyciela. Jeżeli strony transakcji handlowej ustaliły w umowie, że świadczenie pieniężne będzie spełniane w częściach, uprawnienie do odsetek, jak również rekompensaty oraz zwrotu poniesionych kosztów odzyskiwania należności przysługuje w stosunku do każdej niezapłaconej części.

Podkreślenia wymaga fakt, iż wskazane powyżej kwoty rekompensaty obowiązują od dnia 1 stycznia 2020 r. Poprzednia wersja Ustawy nosiła nazwę „ustawy o terminach zapłaty w transakcjach handlowych”. Wówczas rekompensata wynosiła w każdym przypadku 40 euro. Zgodnie z ustawą z dnia 19 lipca 2019 r. o zmianie niektórych ustaw w celu ograniczenia zatorów płatniczych (Dz.U. z 2019 r. poz. 1649), do transakcji handlowych zawartych przed dniem 1 stycznia 2020 r. stosuje się przepisy dotychczasowe. Co więcej, do ustalenia wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie w transakcjach handlowych, które stały się wymagalne po dniu 1 stycznia 2020 r., stosuje się przepisy nowej ustawy.

Podsumowując, po spełnieniu wyżej wskazanych wymogów, wierzycielowi przysługują odsetki ustawowe za opóźnienie w transakcjach handlowych oraz rekompensata za koszty odzyskiwania należności. Stanowi to bardzo korzystne rozwiązanie, gdyż wysokość odsetek znacznie przewyższa odsetki ustawowe za opóźnienie, a poza tym, świadomość tego, że brak zapłaty w terminie spowoduje obowiązek uiszczenia rekompensaty, pobudza dłużników do szybszej spłaty zaległości.

Przed rozpoczęciem windykacji zaległej należności warto przeanalizować zapisy umów oraz ustalić, czy dany stosunek prawny odpowiada definicji „transakcji handlowej”. W przypadku zaistnienia wątpliwości w tym zakresie oraz chęci podjęcia działań windykacyjnych, zachęcamy Państwa do kontaktu z Kancelarią.