Kancelaria Radców Prawnych Górski&Szetela

 I. Co to jest nielegalne oprogramowanie?

Ustawodawca nie stworzył definicji nielegalnego oprogramowania. Niemniej jednak jako nielegalne oprogramowanie należy rozumieć programy komputerowe pozyskane przez użytkownika niezgodnie z licencją. Czym jest zatem licencja? Licencja to nic innego jak umowa, która określa warunki korzystania z oprogramowania, m.in. opłatę licencyjną za korzystanie z programu czy możliwości wykorzystania oprogramowania w celach komercyjnych. Należy bowiem zwrócić uwagę, że niektóre aplikacje udostępniane są bez konieczności ponoszenia jakichkolwiek opłat wyłącznie osobom fizycznym. Tym samym wykorzystywanie darmowego oprogramowania na służbowych stacjach roboczych pracowników może narażać pracodawcę na odpowiedzialność z tytułu wykorzystywania oprogramowania niezgodnie z licencją. Z tego względu, przed zakupem oprogramowania, należy szczegółowo zapoznać się z warunkami umowy licencyjnej, w celu ustalenia czy spełniają one Państwa oczekiwania i mogą być wykorzystywane do zamierzonego celu.

II. Jakie są konsekwencje związane z korzystaniem z nielegalnego oprogramowania?

a) Odpowiedzialność karna.

Wykorzystywanie oprogramowania niezgodnie z licencją wiąże się z odpowiedzialnością karną za czyn określany jako piractwo komputerowe, którym jest bezprawne kopiowanie lub dystrybucja programów komputerowych podlegających ochronie przewidzianej w przepisach prawa autorskiego. Piractwo komputerowe może powstać wskutek kopiowania, pobierania, współdzielenia, sprzedaży lub instalowania oprogramowania komputerowego bez licencji albo z pominięciem warunków licencji. To właśnie postanowienia umowy licencyjnej definiują zakres dozwolonego korzystania z programu komputerowego, stąd też szczegółowa lektura jej postanowień jest niezwykle istotna. Jak wynika z praktyki, do najczęściej spotykanych form piractwa komputerowego zalicza się:

• piractwo wśród użytkowników końcowych – dochodzi do niego w sytuacji, gdy użytkownik pozyskuje oprogramowanie komputerowe nie posiadając ku temu stosowanego zezwolenia wynikającego z licencji np.:

• instaluje oprogramowanie na kilku komputerach, w sytuacji gdy posiada jedynie jednostanowiskową licencję;
• instaluje zaktualizowaną wersję oprogramowania nie posiadając legalnej wersji programu bazowego.

• korzystanie z oprogramowania na serwerze bez licencji dostępowej – ma miejsce wówczas, gdy z oprogramowania zainstalowanego na serwerze w lokalnej sieci korzysta większa liczba użytkowników, niż wynika z posiadanej licencji.

• piractwo w Internecie – do którego dochodzi wskutek pobierania programów z Internetu np.

• poprzez pobieranie programów komputerowych z witryn udostępniających te programy bezpłatnie;
• poprzez zakup na aukcjach internetowych oprogramowania podrobionego.

•  sprzedaż komputera  z zainstalowanym nielegalnym oprogramowania.
  
• podrabianie oprogramowania – poprzez jego nielegalne powielanie i sprzedaż jako oprogramowanie oryginalne.

Zgodnie z art. 278 § 2 Kodeksu karnego uzyskanie cudzego oprogramowania bez zgody osoby uprawnionej, w celu osiągnięcia korzyści majątkowej zagrożone jest karą pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.

b) Odpowiedzialność na gruncie ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych.

Program komputerowy, jako utwór w rozumieniu ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych podlega ochronie prawnej. Zgodnie z art. 79 tejże ustawy, uprawniony, którego autorskie prawa majątkowe zostały naruszone, może domagać się od użytkownika nielegalnej wersji tego programu, naprawnienia powstałej w ten sposób szkody. Suma, której uprawniony może się domagać wynosi dwukrotność, a w przypadku gdy naruszenie jest zawinione - trzykrotność stosownego wynagrodzenia, które w chwili jego dochodzenia byłoby należne tytułem udzielenia przez uprawnionego zgody na korzystanie z utworu.

III. Jak chronić się przed wykorzystywaniem nielegalnego oprogramowania?

W celu uniknięcia konsekwencji związanych z wykorzystywaniem nielegalnego oprogramowania należy w pierwszej kolejności zbadać źródło, z którego pozyskują Państwo programy komputerowe. W tym kontekście powinni Państwo zrezygnować z zakupu oprogramowania na wszelkiego rodzaju serwisach czy aukcjach internetowych o wątpliwej wiarygodności. W dalszej kolejności, przed rozpoczęciem korzystania z oprogramowania należy zweryfikować warunki umowy licencyjnej – jeżeli Państwa intencją jest nabycie oprogramowania, które będzie mogło zostać wykorzystywane na pięciu stacjach roboczych, należy zdecydować się na oprogramowanie z licencją wielostanowiskową, jeżeli chcą Państwo korzystać z konkretnego oprogramowania w Państwa firmie, zdecydowanie unikać należy oprogramowania darmowego dedykowanego dla użytkowników indywidualnych. W końcu pamiętać należy o prowadzeniu ewidencji licencjonowanych programów komputerowych wykorzystywanych w Państwa firmie oraz sporządzeniu polityki dotyczącej oprogramowania, którego używanie jest dopuszczalne w Państwa przedsiębiorstwie.