Kancelaria Radców Prawnych Górski&Szetela

Zgodnie z art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (t.j. Dz. U. z 2022 r. poz. 2509, dalej: Ustawa o prawie autorskim) utworem jest każdy przejaw działalności twórczej o indywidualnym charakterze, ustalony w jakiejkolwiek postaci, niezależnie od wartości, przeznaczenia i sposobu wyrażenia.

Powyższa definicja jest bardzo szeroka. Można mieć mylne wrażenie, że utworem może być wszystko. Natomiast kluczowe znaczenie w kontekście wytworów wygenerowanych przez AI (ilustracji, melodii itp.) jest wymóg twórczości, czyli wkładu kreatywnego twórcy. Twórcą utworu chronionego prawem autorskim może być tylko człowiek.  

Wytwór działalności AI powstaje w ten sposób, że zostaje wygenerowany przez algorytm AI jako zbiór losowych elementów utworów, które już istnieją. Wobec tego, wpisanie identycznego promptu (instrukcji) może prowadzić do powstania zupełnie innych rezultatów. Użytkownik AI nie ma zatem wpływu na to, jaki efekt uzyska. Wytwór, jaki uzyska po wpisaniu określonego promptu nie jest rezultatem jego twórczej działalności, ale losowym wytworem algorytmu.

W konsekwencji osoba posługująca się AI nie może zostać uznana za twórcę wygenerowanego dzieła. Skoro sam wytwór nie jest utworem, to nie jest przedmiotem ochrony prawa autorskiego.  

Wytwory AI nie podlegają co do zasady ochronie prawa autorskiego. Oznacza to, że można się nimi posługiwać, również komercyjnie. Dotyczy to jednak tylko sytuacji, gdy wygenerowane przez AI dzieło odróżnia się dostatecznie od innych dzieł, na bazie których powstało.

Biorąc pod uwagę wspomnianą wyżej losowość, możliwe jest, że AI zmieni istniejący utwór w niewielkim tylko stopniu, np. zmieni kolorystykę obrazu czy grafiki. Wówczas posłużenie się takim wytworem jest ograniczone prawami autorskimi do utworu, z którego AI czerpało.

Zwracamy również uwagę na możliwość powielania wytworów przez AI dla różnych jej użytkowników. Nie można wykluczyć sytuacji, że inny użytkownik uzyska wytwór AI bardzo zbliżony do naszego. Jest to możliwe nawet przy zastosowaniu zupełnie innego promptu.

W praktyce może dojść do sytuacji, w której w obrocie będą funkcjonowały np. podobne oznaczenia przedsiębiorstw konkurencyjnych. Sztuczna inteligencja nie posiada też funkcji zapobiegania plagiatowaniu istniejących utworów. W związku z tym istnieje ryzyko nieumyślnego naruszenia praw autorskich do istniejącego utworu, gdy AI wygeneruje wytwór, nieznacznie zmieniony i zbyt podobny do istniejącego utworu.

Posłużenie się wytworem AI może być dużym ułatwieniem dla przedsiębiorcy. Pozwala w szybki i mało kosztowny sposób wygenerować dzieło, które spełni jego oczekiwania. Niemniej jednak, decydując się na skorzystanie w własnej działalności, trzeba mieć świadomość ujemnych konsekwencji jakie mogą się z tym wiązać. Wynikają one w dużej mierze z aktualnego braku kompleksowych uregulowań dotyczących autorstwa wytworów AI.

Aktualnie na etapie prac legislacyjnych w Unii Europejskiej jest AI Act (rozporządzanie - akt o sztucznej inteligencji), którego treść w ubiegłym tygodniu została zaakceptowana przez państwa członkowskie UE.

Problematyka praw autorskich do wytworu AI coraz częściej staje się  również przedmiotem orzecznictwa poza UE. W Stanach Zjednoczonych – podobnie jak w Polsce – przyjmuje się, że z ochrony prawnoautorskiej korzystają tylko efekty działalności człowieka, a sporządzenie ogólnych promptów nie jest w tym zakresie wystarczające.

Zupełnie odwrotny kierunek obierają sądy w Chinach. Coraz częściej docierają do nas doniesienia o wyrokach przyznających prawa autorskie do wytworów AI, pod warunkiem, że „twórca” miał istotny wpływ na kształt wygenerowanego dzieła. Chodzi m. in. o szczegółowe prompty i dokładnie sprecyzowane parametry dzieła.

W związku z brakiem regulacji prawnych i ze sprzecznościami w orzecznictwie na całym świecie, podejście do wytworu AI może ulec w najbliższych latach zmianie.

Jeżeli mają Państwo jakiekolwiek wątpliwości w zakresie praktycznego zastosowania sztucznej inteligencji w biznesie i prawnych konsekwencji z tym związanych, zapraszamy do kontaktu z naszą Kancelarią: kancelaria@apogado.pl