Kancelaria Radców Prawnych Górski&Szetela

I. Nowe obowiązki nie tylko dla dużych pracodawców.

Ustawowym obowiązkom będą podlegać wszystkie podmioty sektora prywatnego oraz publicznego zatrudniające co najmniej 50 pracowników. Prawdopodobnie ustawodawca zgodnie z Dyrektywą będzie stopniowo rozszerzał krąg podmiotów obowiązanych i w pierwszej kolejności nałoży obowiązek na jednostki zatrudniające co najmniej 250 pracowników, a dopiero później na te zatrudniające od 50 do 249 pracowników.

Natomiast niezależnie od rodzaju sektora i liczby zatrudnionych pracowników, Ustawa będzie obejmować podmioty działające w branży finansowej. Do tej kategorii zaliczono m.in. banki, fundusze inwestycyjne, zakłady ubezpieczeń, zakłady reasekuracji, fundusze powiernicze, towarzystwa emerytalne, fundusze emerytalne, domy maklerskie, towarzystwa funduszy inwestycyjnych.

Pozostałe podmioty nieobjęte obowiązkiem będą mogły dobrowolnie utworzyć kanały dokonywania zgłoszeń, stosując zasady przewidziane w Ustawie.

II. Uprawnienia dla wszystkich niezależnie od formy zatrudnienia, katalog naruszeń znacznie poszerzony.

Ustawowe gwarancje i środki prawne chroniące osobę dokonującą zgłoszenia naruszanie, przysługują wszystkim zgłaszającym niezależnie od podstawy i formy świadczonych przez nich usług. A zatem sygnalistą może zostać każdy zatrudniony na podstawie umowy o pracę, umowy cywilnoprawnej, własnej działalności gospodarczej, kontraktu menadżerskiego, wolontariatu, praktyk i stażu.

Ustawodawca znacznie poszerzył katalog naruszeń w stosunku do tego zawartego w Dyrektywie. Ustawa znajdzie zastosowanie do zgłoszeń wszystkich naruszeń w dziedzinie: zamówień publicznych, usług, produktów i rynków finansowych, zapobiegania praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu, bezpieczeństwa produktów, bezpieczeństwa transportu, ochrony środowiska, ochrony radiologicznej i bezpieczeństwa jądrowego, bezpieczeństwa żywności i pasz, zdrowia i dobrostanu zwierząt, zdrowia publicznego, ochrony konsumentów, ochrony prywatności i danych osobowych, bezpieczeństwa sieci i systemów teleinformatycznych. Wyłączeniu podlegają jedynie zamówienia publiczne dotyczące obronności i bezpieczeństwa państwa.

III. Nowe procedury – anonimowość i bezpieczeństwo przede wszystkim.

Ustawa nakłada na podmioty obowiązane wymóg przyjęcia wewnętrznej procedury zgłaszania naruszeń i podejmowania działań następczych. Procedura ma charakter wewnątrzzakładowego aktu prawnego i podlega obowiązkowi uzgodnienia z zakładowymi organizacjami związkowymi lub konsultacji z przedstawicielami pracowników.

Pracodawca zobowiązany jest do osób uprawnionych do przyjmowania zgłoszeń lub wyszczególnienia komorki organizacyjnej, podejmowania czynności następczych i udzielania informacji zwrotnych. Zadania te można również powierzyć w ramach outsourcingu podmiotowi zewnętrznemu dającemu gwarancję poufności i ochrony danych, np. kancelarii prawnej lub innemu podmiotowi wyspecjalizowanemu.

Procedura powinna szczegółowo określać bezpieczne kanały raportowania, czyli narzędzia pozwalające sygnalistom na swobodne zgłaszanie naruszeń w sposób zapewniający pełną poufność przekazywanych informacji i uniemożliwiający identyfikację osoby zgłaszającej. Pracodawca powinien umożliwić przekazywanie informacji ustnie lub na piśmie, w szczególności poprzez ustawienie fizycznej skrzynki pocztowej lub uruchomienie systemów komunikacji na odległość np. w postaci dedykowanej linii telefonicznej, dedykowanego adresu e-mail lub specjalnego systemu informatycznego.  

IV. Sygnaliści nietykalni w związku ze zgłoszeniem naruszenia.

Ustawa wprowadza szereg gwarancji przysługujących osobom zgłaszającym naruszenia. Sygnalista w związku z dokonaniem zgłoszenie nie zostanie pociągnięty do odpowiedzialności dyscyplinarnej, ani nie będzie podlegał odpowiedzialności odszkodowawczej za szkodę poniesioną przez jakikolwiek podmiot. Nie będzie również odpowiadał za zniesławienie lub naruszenie dóbr osobistych. Ustawodawca wprowadza również sankcje bezskuteczności czynności prawnej obejmującej wypowiedzenie umowy lub jej rozwiązanie bez wypowiedzenia z powodu zgłoszenia naruszenia. Nieważne również będą postanowienia umów o pracę i umów cywilnoprawnych w zakresie, w jakim wyłączają lub ograniczają prawo do dokonania zgłoszenia naruszenia.

 Więcej szczegółów poznamy, gdy projekt ustawy trafi na dalszy etap prac legislacyjnych. O wszystkich zmianach i nowościach będziemy Państwa informować w kolejnych artykułach z tej serii.

W przypadku pytań dotyczących tego lub innych zagadnień zapraszamy Państwa do kontaktu z Kancelarią.