Kancelaria Radców Prawnych Górski&Szetela

Wskazać należy, iż Kodeks pracy wprowadza kilka rodzajów urlopów, wyróżnić można m.in.:

1. Urlop wypoczynkowy.

Zgodnie z art. 152 k.p. pracownikowi przysługuje prawo do corocznego, nieprzerwanego, płatnego urlopu wypoczynkowego. Prawa do urlopu pracownik nie może się zrzec, oznacza to, iż wszelkie ewentualne uzgodnienie zapłaty ekwiwalentu za urlop wypoczynkowy w czasie trwania stosunku pracy, w zamian za nieskorzystanie z urlopu, w formie czasu wolnego jest niedopuszczalne, a umowa o taką zmianę jest z mocy prawa nieważna.

Przesłankami nabycia urlopu jest

• posiadanie statusu pracownika oraz
• odpowiednio długi staż pracy

Wymiar urlopu wynosi:

• 20 dni – jeżeli pracownik jest zatrudniony krócej niż 10 lat
• 26 dni – jeżeli pracownik jest zatrudniony co najmniej 10 lat

Wymiar urlopu dla pracownika zatrudnionego w niepełnym wymiarze czasu pracy ustala się proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy tego pracownika.

Pracownik podejmujący pracę po raz pierwszy, w roku kalendarzowym, w którym podjął pracę, uzyskuje prawo do urlopu z upływem każdego miesiąca pracy, w wymiarze 1/12 wymiaru urlopu przysługującego mu po przepracowaniu roku.

Prawo do kolejnych urlopów pracownik nabywa w każdym następnym roku kalendarzowym.

Urlop udzielany jest:

• w naturze, w dniach, które są dla pracownika dniami pracy;
• na wniosek pracownika, w drodze uzgodnień obu stron stosunku pracy;

WAŻNE!

Pracownik nie może samodzielnie uznać, że udzielono mu urlopu tylko na podstawie złożonego wniosku. Pracodawca musi zaakceptować złożony przez pracownika wniosek, wyrazić zgodę na urlop.

• w dniach, a rozliczany w godzinach;

Za czas urlopu pracownikowi przysługuje wynagrodzenie, jakie by otrzymał, gdyby w tym czasie pracował. Zmienne składniki wynagrodzenia mogą być obliczane na podstawie przeciętnego wynagrodzenia z okresu 3 miesięcy poprzedzających miesiąc rozpoczęcia urlopu; w przypadkach znacznego wahania wysokości wynagrodzenia okres ten może być przedłużony do 12 miesięcy.

2.    Urlop zaległy.

Dyspozycja art. 168 Kodeksu pracy stwarza pracodawcy możliwość skierowanie pracownika na tzw. urlop zaległy, który jest udzielany pracownikowi w terminie późniejszym niż rok kalendarzowy, w którym pracownik nabył do niego prawo.

Jak zostało wskazane w wyroku SN z dnia 24 stycznia 2006 r. sygn. akt. I PK 124/05 Pracodawca może wysłać pracownika na zaległy urlop, nawet gdy ten nie wyraża na to zgody. Wobec pracowników, którzy nie podporządkują się temu wymogowi, pracodawca będzie mógł stosować kary porządkowe z art. 108 Kodeksu pracy. Na tożsamym stanowisku stoi również Państwowa Inspekcja Pracy.

3.    Urlop na żądanie.

Pracodawca jest obowiązany udzielić na żądanie pracownika i w terminie przez niego wskazanym nie więcej niż 4 dni urlopu w każdym roku kalendarzowym. Pracownik zgłasza żądanie udzielenia urlopu najpóźniej w dniu rozpoczęcia urlopu.

Łączny wymiar urlopu wykorzystanego przez pracownika na zasadach i w trybie określonych w art. 167(2)  Kodeksu pracy nie może przekroczyć w roku kalendarzowym 4 dni, niezależnie od liczby pracodawców, z którymi pracownik pozostaje w danym roku w kolejnych stosunkach pracy.

4.    Urlop bezpłatny.

Kwestie dotyczące urlopu bezpłatnego reguluje art. 174 k.p.   Z wnioskiem o udzielenie  urlopu musi wystąpić pracownik, a jego okres nie jest wliczany do okresu pracy od którego zależą uprawnienia pracownicze.

Udzielenie przez pracodawcę urlopu bezpłatnego traktować można jak umowę, w której pracodawca zobowiązuje się zwolnić pracownika z obowiązku wykonywania pracy przez określony czas,a pracownik rezygnuje z korzystania z prawa jej wykonywania w tym okresie.

Nie ma przeszkód prawnych, aby urlop bezpłatny został udzielony w celu zawarcia umowy o pracę u tego samego pracodawcy, ale dotyczącej innego stanowiska (pracy innego rodzaju niż wykonywana do czasu udzielenia urlopu). Przepis art. 174 nie wprowadza tu żadnych ograniczeń, a możliwość zawarcia takiej umowy wynika z autonomii woli stron ( wyrok SN z 1.02.2017 r., I PK 41/16).

Przy udzielaniu urlopu bezpłatnego, dłuższego niż 3 miesiące, strony mogą przewidzieć dopuszczalność odwołania pracownika z urlopu z ważnych przyczyn. Odwołanie pracownika z urlopu bezpłatnego zgodnie z Kodeksem pracy lub uzgodnieniami stron nie daje mu prawa do odszkodowania.

WAŻNE!

Kodeks pracy przewiduje również urlop bezpłatny udzielany na czas pracy u innego pracodawcy. Urlop udzielany jest za zgodą pracownika, wyrażoną na piśmie, a jego okres ustalany jest w porozumieniu w zawartym między pracodawcami. W tym przypadku okres urlopu bezpłatnego wlicza się do okresu pracy, od którego zależą uprawnienia pracownicze u dotychczasowego pracodawcy.

Planowane zmiany w Kodeksie pracy.

Rząd zastanawia się nad wprowadzeniem zmian do Kodeksu pracy, które mają umożliwiać m.in. :

• udzielenie pracownikowi, w terminie wskazanym przez pracodawcę, bez uzyskania zgody pracownika i z pominięciem planu urlopów, urlopu wypoczynkowego niewykorzystanego przez pracownika w poprzednich latach kalendarzowych, w wymiarze do 30 dni urlopu;
• udzielić pracownikowi, w terminie wskazanym przez pracodawcę, bez uzyskania zgody pracownika i z pominięciem planu urlopów, jednego pełnego dnia urlopu wypoczynkowego na każde dwa dni prawa do urlopu wypoczynkowego nabytego przez pracownika w bieżącym roku kalendarzowym; nie dotyczy to części urlopu wypoczynkowego udzielanego zgodnie z art. 167(2) ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy.

Obecnie  w Komitecie Stałym Rady Ministrów  trwają prace nad ostatecznym kształtem nowej ustawy. O wszelkich podjętych decyzjach, będziemy Państwa na bieżąco informować.